نکاتی چند درباره روتا ویروس
بیماری مسری که بیشتر سیستم گوارشی را درگیر کرده وبا علائم اسهال آبکی غیر خونی، تب، بدن درد و بی اشتهایی است وباعث عفونت شدید دستگاه گوارش به خصوص در نوزادان و کودکان خردسال می گردد.
به گزارش روابط عمومی شبکه بهداشت و درمان شهرستان لنگرود؛
بیماری مسری که بیشتر سیستم گوارشی را درگیر کرده وبا علائم اسهال آبکی غیر خونی، تب، بدن درد و بی اشتهایی است وباعث عفونت شدید دستگاه گوارش به خصوص در نوزادان و کودکان خردسال میگردد.
پیشینه مختصر و دستاوردها در برنامه ملی ایمن سازی:
ایمن سازی در برابر بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن در ایران یکی از قدیمی ترین مداخلات بهداشت عمومی است. این مداخله با ایمن سازی علیه آبله از سال ۱۸۲۹ در تبریز تنها ۲۳ سال پس از کشف آن توسط جنر در سال ۱۷۹۶ آغاز شد و از این رو ایران پیشگام در تلقیح علیه آبله بود. بر این اساس می توان ادعا کرد که فرهنگ واکسیناسیون علیه بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن به دلیل پذیرش موفقیت آمیز واکسیناسیون آبله به یک باور در عموم جامعه تبدیل شده و نقش عمده ای در مقبولیت عمومی در کشور ما داشته است.
برنامه و راهنمای ایمن سازی کشوری ایمنی سازی:
برنامه ملی ایمن سازی ایران در سال ۱۳۶۳ آغاز شد و از آن زمان به بعد گسترش یافته و شامل انواع واکسن ها میشود. این برنامه توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و با همکاری سایر سازمانهای دولتی کارکنان مراقبت های بهداشتی و سازمانهای بین المللی مرتبط مدیریت میشود. این برنامه بر اساس برنامه زمانی منطبق با توصیه های سازمان جهانی بهداشت انجام میدهد. این برنامه واکسن هایی را برای بیماریهایی مانند سل، سرخک اوریون، سرخجه هپاتیت B ,فلج اطفال، دیفتری، کزاز، سیاه سرفه و هموفیلوس آنفلوآنزا نوع (B (Hib ارائه می کند.
حقایق کلیدی:واکسن روتا ویروس :
اسهال همچنان جزو علل شایع مرگ کودکان زیر ۵ سال در دنیا است و روتاویروس مهمترین عامل ایجاد اسهال شدید و کم آبی در کودکان زیر ۵ سال است.این عفونت ویروسی بسیار شایع بوده و تقریبا تمام کودکان تا سن ۳ الی ۵ سالگی حداقل یکبار مبتلا به اسهال ناشی از این ویروس میشوند.
در کشورهای در حال توسعه سن اولین ابتلا پایین تر بوده و ۸۰% موارد در زیر یکسالگی رخ میدهد ولی در کشورهای توسعه یافته کمی دیرتر رخ میدهد هر چند که هنوز ۶۵ در زیر یکسال ایجاد میشود.
براساس برآورد بین المللی در سال ۲۰۱۶، سالانه ۲۵۸ میلیون عفونت و حدود ۱۳۰ هزار مرگ از این بیماری در کودکان زیر ۵ سال رخ میدهد. حدود ۵ از کل علل مرگ کودکان زیر ۵ سال دنیا بدلیل ابتلا به این بیماری است.
سالانه ۲ میلیون کودک زیر ۵ سال بدلیل این اسهال ها در بیمارستان بستری میشوند. در کل دنیا حدود ۴۰ درصد موارد اسهال منجر به بستری کودکان زیر ۵ سال بدلیل این عفونت رخ میدهد.
(Rotavirus) روتا ویروس:
اگر در زیر میکروسکوپ به روتاویروس نگاه کنید، آن را به صورت دایره ای شکل میبینید همین ویژگی دلیل نامگذاری روتاویروس به این اسم است؛ چراکه در لاتین، روتا به معنای چرخ است. شایع ترین علت بیماریهای اسهالی در میان نوزادان و خردسالان است، اما بزرگسالان را نیز به ندرت تحت تاثیر قرار می دهد.
تقریبا هر کودک در جهان حداقل یک بار قبل از پنج سالگی به روتاویروس مبتلا میشود سرعت تغییر تکامل این ویروس پایین و ایمنی بعد از وقوع هر عفونت فعال و ماندگار است بنابراین ابتلاهای بعدی فرد شدت کمتری دارند؛ ۹ گونه از روتاویروسها وجود دارد که با نامهای A، B، C، D، F G H I و شناخته میشوند. ابتلا به روتاویروس ، شایع ترین نوع این بیماری بوده و علت بیش از ۹۰ درصد عفونتهای روتاویروسی در انسان است.
علائم بیماری:
روتاویروس معمولا باعث اسهال شدید و آبکی و استفراغ در نوزادان و کودکان خردسال میشود. کودکان ممکن است
دچار کم آبی شوند و نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند و در صورت عدم درمان به موقع اسهال و استفراغ شدید خطر مرگ برای کودک وجود دارد.
روتاویروس عفونت دستگاه گوارش است و یکی از رایج ترین علل اسهال در نوزادان و خردسالان در جهان به حساب می آید.
علائم ابتلا به روتاویروس در کودکان معمولا برجسته تر از بزرگسالان است. علاوه بر اسهال شدید این میکروارگانیسم باعث التهاب معده و روده شده و با استفراغ، تب درد در ناحیه شکم همراه است که میتواند منجر به کم شدن آب بدن گردد.
علائم معمولا حدود دو روز پس از قرار گرفتن فرد در معرض روتاویروس شروع میشود. استفراغ و اسهال آبکی میتواند
سه تا هشت روز طول بکشد. علائم دیگر شامل از دست دادن اشتها و کم آبی بدن از دست دادن مایعات بدن باشد که می تواند به ویژه برای نوزادان و کودکان خرد سال خطرناک باشد.
علائم کم آبی بدن عبارتند از:
کاهش ادرار خشکی دهان و گلو احساس سرگیجه هنگام ایستادن در کودکان بالای یک سال گریه با اشک کم یا بدون اشک گود رفتن چشم ها خواب آلودگی یا گیجی غیر معمول
راه انتقال یا سرایت بیماری:
روتاویروس از دو روز پیش از ظهور علائم در مدفوع فرد بیمار یافت میشود و از طریق مسیر مدفوعی - دهانی انتقال می یابند سلول های روده باریک را آلوده کرده به آنها آسیب رسانده و اسهال و استفراغ ایجاد میکند ویروس در این دوران به سادگی از طریق تماس دست با دهان انتشار می یابد؛ حتی اگر هیچ یک از علائم بیماری در فرد مشاهده نشود ویروس می تواند به تمام اجسامی که لمس شده اند مانند غذا اسباب بازی و ظروف منتقل شود. در این صورت اگر فرد دیگری، شیء آلوده به ویروس را لمس کند و سپس به صورت یا دهان خودش دست بزند، امکان سرایت عفونت به او نیز وجود دارد. این ویروس می تواند روی سطوحی که ضد عفونی نشده اند برای هفته ها یا ماه ها زنده بماند.
علائم شایعی که کودکان حین ابتلا به بیماری تجربه می کنند:
استفراغ، اسهال خفیف تا شدید خستگی شدید تب بالا کج خلقی، کم شدن آب بدن درد شکم کم شدن آب بدن بزرگترین نگرانی در کودکان است. این گروه سنی در برابر از دست دادن الکترولیتها از طریق اسهال و استفراغ آسیب پذیرتر هستند. زیرا وزن بدن آنها کمتر است.
علائم روتاویروس در بزرگسالان:
بزرگسالان نیز ممکن است برخی از علائم روتاویروس را تجربه کنند. با این حال بسیاری از بزرگسالان سالم در زمان ابتلا شدت علائم شان بسیار کمتر است. برخی از بزرگسالان که با روتاویروس آلوده میشوند حتی ممکن است هیچ علامتی را تجربه نکنند.
درمان بیماری روتاویروس میتواند باعث استفراغ و اسهال شدید شود می تواند منجر به کم آبی بدن از دست دادن مایعات بدن شود. در صورت اسهال و استفراغ خفیف و تحمل خوراکی ، مصرف مایعات فراوان و محلول سرم خوراکی یا ORS میتواند مفید باشد.
در صورت اسهال و استفراغ متوسط تا شدید و عدم تحمل خوراکی باید به پزشک مراجعه شود و ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای درمان با مایعات داخل وریدی (۱۷) داشته باشد.
نوزادان و کودکان خردسال افراد مسن و افراد مبتلا به سایر بیماری ها بیشتر در معرض خطر کم آبی هستند.
آنتی بیوتیک ها به درمان اسهال ناشی از روتاویروس کمکی نمی کنند و توصیه نمی شود.
شیوع بیماری اسهال روتاویروسی در ایران چقدر است؟
بنابر مطالعات اخیر حدود ۵۴ موارد اسهال های آبکی کودکان زیر ۵ سال منجر به بستری در بیمارستان بدلیل این ویروس هستند. بر اساس مطالعات سالهای اخیر میزان بروز اسهال های روتاویروس در کشور در سال برابر با ۹۳۰۰۰ به ازای هر یک صد هزار کودک زیر ۵ سال است. میزان بروز عفونت های شدید منجر به بستری کودکان برابر با ۲۸۰۰ مورد در یکصد هزار نفر کودک زیر ۵ سال برآورد میشود. با در نظر گرفتن تعداد کودکان زیر ۵ سال که حدود ۶ میلیون نفر هستند تعداد موارد جدید بیماری ناشی از اسهال روتاویروس در ایران سالیانه برابر با پنج و نیم میلیون مورد است که این تعداد برای موارد شدید بیماری ناشی از این ویروس به ۱۷۲۰۰۰ مورد در بین کودکان زیر ۵ سال میرسد و منجر به حدود ۵۰ مورد مرگ میشود.
همچنین واکسیناسیون می تواند تا ۷۵ از بروز این عفونت بسیار شایع در کودکان کشورمان جلوگیری نماید و ضمن کاهش موارد سرپایی و بستری ناشی از این بیماری هزینه پزشکی و اجتماعی ناشی از بروز بیماری را کاهش دهد. راه اصلی انتقال این ویروس از طریق دهانی مدفوعی است و عدم رعایت بهداشت فردی در انتقال آن نقش اصلی بازی می کند ولیکن حتی با رعایت این موارد نیز انتقال این بیماری در بخشهای مرفه جامعه نیز رخ میدهد. هزینه های درمانی و تشخیصی برای هزاران مورد ابتلای سرپایی مراجعه به مطب ها و کلینیک ها در کنار هزینه های بستری کودک و هزینه های غیر مستقیم ناشی از گرفتار نمودن والدین از تبعات این بیماری در کشور هستند.
چه کشورهایی واکسن روتاویروس را استفاده می کنند؟
واکسن روتاویروس که در حال حاضر در برنامه روتین واکسیناسیون بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر ۱۳۸ کشور این واکسن را در برنامه ملی واکسیناسیون کودکان خود وارد کرده اند. در منطقه ما کشورهای افغانستان ، پاکستان، بحرین، جیبوتی ،عراق، اردن، لیبی، مراکش، قطر، عربستان ، سودان فلسطین، امارات و یمن از این واکسن استفاده می کنند. از سال ۱۳۸۳ که واکسن روتاویروس در کشورهای جهان استفاده شد، شیوع اسهال های روتاویروسی کاهش یافته است.
در کشورهای آفریقایی این واکسن در ۹۰ درصد کودکان کمتر از ۲ سال و در ر کل کشورهای دنیا به طور متوسط ۸۰ درصد در جمعیتی که واکسن زده اند ایمنی ایجاد شده و زنجیره انتقال بیماری نیز قطع شده است.
نقشه زیر کشورهایی را که تا ابتدای ۱۴۰۰ از این واکسن استفاده می کنند نمایش میدهد
اگر واکسن روتاویروس به برنامه واکسیناسیون کودکان کشور اضافه شود علاوه بر جلوگیری از تعداد مرگ و میر برآورد شده از دیدگاه اقتصادی نیز هزینه اثر بخش خواهد بود؟ با توجه به بار بالای بیماری در ایران مطالعه هزینه اثر بخشی در مورد اجرای برنامه واکسیناسیون روتاویروس انجام شد تا با توجه به بررسی کارایی و ایمنی واکسن و برآورد میزان هزینه پیشگیری شده در ایران شواهد مناسبی در اختیار تصمیم گیرندگان نظام سلامت ایران برای اجرای ملی این برنامه واکسیناسیون فراهم گردد. بر مبنای مطالعات داخلی بدون اجرای برنامه واکسیناسیون تعداد موارد بیماری ناشی از روتاویروس در ایران در طی دوه زمانی ۱۰ ساله در کودکان زیر ۵ سال برابر با ۶۴،۴۶۴،۸۱۳ مورد می باشد از این تعداد ۶۲٫۵ میلیون مورد اسهال غیر شدید و نزدیک به ۲ میلیون اسهال شدید منجر به بستری در بیمارستان خواهد بود. در همین مدت زمان با استفاده از واکسن میتوان از بروز ۳۹,۵ میلیون مورد اسهال، تعداد ۱۷ میلیون مورد بستری و ۳۰۰ مورد مرگ ناشی از بیماری جلوگیری نمود. نتایج نهایی مدل نشان میدهد میزان هزینه به ازای سالهای توام با ناتوانی پیشگیری شده بر اساس چشم انداز دولت برابر با ۲۱۵۰ دلار خواهد بود که بر اساس دستور العمل سازمان جهانی بهداشت و میزان سرانه تولید ناخالص داخلی کشور ایران این رقم بیانگر آن است که مداخله واکسیناسیون هزینه اثر بخشی بسیار بالا خواهد داشت. واکسن روتاسیل که خوراکی می به باشد وارد برنامه ایمن سازی کودکان می شود، در سه دوز در گروه های سنی به شرح زیر به کودک خورانده میشود:
کودکان ۲ ماهه
کودکان ۴ ماهه
کودکان ۶ ماهه
MMR (سرخک، سرخچه اوریون) - DTwP یا ثلاث یا سه گانه( دیفتری، گزار، سیاه سرفه) - DTwP - HepB - Hib یا پنتاوالان یا پنج گانه( دیفتری، گزار، سیاه سرفه، هموفیلوس آنفلوانزا تیپ ب ) ، Hep B هپاتیت ب - توام بزرگسال Td - واکسن پنوموکوک PCV- واکسن روتاویروس - Rota virus vaccine
برنامه واکسیناسیون با توجه به سن کودک و زمان واکسیناسیون و نوع واکسن:
بدو تولد: ب ث ژ ، فلج اطفال خوراکی ,هپاتیت ب
۲ ماه : فلج اطفال خوراکی، پنتاوالان یاپنج گانه ، پنوموکوک ، رونا ویروس
۴ ماه: فلج اطفال خوراکی، پنتاوالان یا پنج گانه ، پنوموکوک ، روتا ویروس
۶ ماه: فلج اطفال خوراکی، فلج اطفال تزریقی، پنتاوالان یا پنج گانه ، روتا ویروس
۱۲ ماه: MMR ، فلج اطفال تزریقی ، پنوموکوک
۱۸ ماه:فلج اطفال خوراکی، ، MMR ،. ثلاث
۶ سال: :فلج اطفال خوراکی ، ثلاث
۱۵ سال: توام بزرگسال
درباره انستیتو سرم هند:
انستیتو سرم هند (Serum Institute of India) با تولید و فروش بیش از یک ونیم میلیارد دوز واکسن به عنوان بزرگترین تولید کننده واکسن در جهان شناخته میشود. این موسسه در زمینه تولید واکسنهای مختلف از جمله نوموسیل (علیه پنوموکوک و روتاسیل علیه روتاویروس) سابقه درخشانی
دارد. انستیتو سرم هند همچنین واکسنهای دیگری مانند فلج اطفال دیفتری کزاز، سیاه سرفه هموفیلوس آنفلوانزا BCG، هپاتیت B سرخک اوریون سرخجه و کووید - ۱۹ را تولید می کند. تخمین زده میشود که حدود ۶۵ درصد از کودکان در سراسر جهان حداقل یک دوز از واکسنهای تولیدی انستیتو سرم هند را دریافت کرده اند. واکسنهای تولید شده این موسسه توسط سازمان جهانی بهداشت در ژنو تایید شده اند و در حدود ۱۷۰ کشور جهان در برنامه های ملی ایمن سازی مورد استفاده قرار می گیرند.
نظر دهید